تعبيرات عبرية

[عمرو زكريا خليل]

تعبيرات عبرية
إعــداد/ عمرو زكريا خليل

א

אבד עליו [ה]כלח
أكل عليه الدهر وشرب
سفر أيوب 5: 26: و 30 : 2: "תָּבוֹא בְכֶלַח אֱלֵי-קָבֶר; כַּעֲלוֹת גָּדִישׁ בְּעִתּוֹ." "גַּם-כֹּחַ יְדֵיהֶם, לָמָּה לִּי; עָלֵימוֹ, אָבַד כָּלַח."

אבות אכלו בוסר ושיני בנים תקהינה
يدفع الأبناء ثمن أخطاء الأباء "בַּיָּמִים הָהֵם לֹא-יֹאמְרוּ עוֹד: 'אָבוֹת אָכְלוּ בֹסֶר וְשִׁנֵּי בָנִים תִּקְהֶינָה', כִּי אִם-'אִישׁ בַּעֲו‍ֹנוֹ יָמוּת: כָּל-הָאָדָם הָאֹכֵל הַבֹּסֶר תִּקְהֶינָה שִׁנָּיו'" (ירמיהו לא כח).

אבי ייסר אתכם בשוטים ואני אייסר אתכם בעקרבים
المواطن البسيط يعانى دائماً من السلطات لا يهم اى حزب. وهو مثل من العهد القديم قاله الملك رحبعام عندما طالبه الشعب بتخفيف الظلم الذى أوقعه أبوه عليهم (מלכים ב, יב יא).

אבל וחפוי ראש
ساده إحساس سيئ بعد أن حصل على إجابة سلبية أو بشرى سيئة. וְהָמָן נִדְחַף אֶל-בֵּיתוֹ, אָבֵל וַחֲפוּי רֹאשׁ (אסתר ו יב).

אבן נגולה מעל לבו
زال عنه القلق

אדם דואג על איבוד דמיו ואינו דואג על איבוד ימיו
إهدار المال يزعج أكثر من إهدار الوقت.

אדם לאדם זאב
طبيعة الانسان العدوانية والأنانية.

אדם ניכר בכיסו בכוסו ובכעסו
يعرف الإنسان بثلاثة أشياء طريقة إنفاقه للمال وعادات شربه وسلوكه وهو سكران وتصرفه ساعة الغضب. "בשלשה דברים אדם ניכר: בכוסו ובכיסו ובכעסו; ואמרי ליה אף בשחקו" (עירובין סה ב).

אהבה מקלקלת את השורה
من فرط الحب يحيد الانسان عن الصراط المستقيم

או חברותא או מיתותא
إما الصداقة أو الموت (آرامية)

אודה ולא אבוש
تعبير يسبق الاعتراف بشيئ لم يعرفه السامعون من قبل. הודה ולא בוש משה לומר: 'לא שמעתי' אלא אמר 'שמעתי ושכחתי' (זבחים קא א)

אוזלת יד
أنظر אזלת יד

אוזניים לכותל
لا يجب قول أسرار. (الحيطان ليها ودان – عامية مصرية). "אוזניים לדרך ואוזניים לכותל" (ויקרא רבה, פ' אמר לב).

אוי ואבוי
تعبير يقال فى موقف سيئ. לְמִי אוֹי לְמִי אֲבוֹי (משלי כג כט).

אוי לאוזניים שכך שומעות
تعبير يدل على خيبة الأمل من فعل أو قول إنسان.

אוי לה לספינה שאבד קברניטה
تعبير يدل على الحزن على فقدان القائد والزعيم.

אוי לי מיוצרי ואוי לי מיצרי
الانسان سيعانى من كل اختيار يقوم به. فلو عمل وفقاً لأهوائه فسيعانى من غضب الله. ولو عمل وفقاً لرغبة الله فسيعانى من كبت شهواته.

אוי לרשע אוי לשכנו
ويل لكل شخص لسبب أو آخر.

אומר דרשני
شيئ يجب الانتباه اليه. وليس بسيطاً كما يبدو.

אומרים מקצת שבחו של אדם בפניו וכולו - שלא בפניו. (עירובין יח ב)
لا يجب امتداح شخص فى وجهه كى لا يعتقد انه كامل.

אופרה אחרת
شئ يبدو انه من نفس النوع لكنه ينفذ بطرية مختلفة تماماً (طريقة أفضل).

אור השמש הוא המחטא הטוב ביותר
مقولة للدلالة على الشفافية والانفتاح.

אורו עיניו
سعيد جداً.

אורח לרגע רואה כל פגע
من يرى من الخارج أحياناً يرى افضل ممن يرى من الداخل.

אותה הגברת בשינוי אדרת
عرض مسرحى لشئ معروف بملابس مختلفة.

אותיות של טל ומטר
حروف صغيرة
אזלת יד
وهن وضعف

אחד בפה ואחד בלב
لقب لشخص يقول ما يعتقده

אחוז בזה וגם מזה אל תנח את ידך
من الجيد الاهتمام بعدة اشياء فى نفس الوقت وعدم الاكتفاء بواحد فقط منهم. وفقاً للفقرة:"טוֹב אֲשֶׁר תֶּאֱחֹז בָּזֶה וְגַם-מִזֶּה אַל-תַּנַּח אֶת-יָדֶךָ (קוהלת ז יח)

אחז את החבל בשני קצותיו
قال أو صنع شيئين متناقضين.
"ומה אתה תופש חבל בתרין ראשין" (בראשית רבה, פ' לך לך, לט ו).

אחז את השור בקרניו
تعامل مع الصعوبات بصورة مباشرة.

אחז בקרנות המזבח
رفض قبول العقوبة أو الحكم

אחרון אחרון חביב
الأخير محبوب. وهو قول مأثور لراشى.

אחרי המעשים נמשכים הלבבות
العمل المستمر يؤدى فى النهاية الى الحب.

אחרי מות קדושים אמור
لايجب انتقاد الانسان بعد موته.

אחרי רבים להטות
يجب قبول رأى الأغلبية: לֹא-תִהְיֶה אַחֲרֵי-רַבִּים לְרָעֹת; וְלֹא-תַעֲנֶה עַל-רִב [ריב], לִנְטֹת אַחֲרֵי רַבִּים--לְהַטֹּת (שמות כג ב).

אחריי המבול
أنا وما بعدى الطوفان، تعبير يدل على عدم الاكتراث لما سيحدث بعدى. وتنسب المقولة للملك لويس الخامس عشر Après moi le déluge.

אטם את אוזניו
رفض الاستماع الى ما يقال له

איבד את העשתונות
خرج عن شعوره وسيطرته على أعصابه. בַּיּוֹם הַהוּא אָבְדוּ עֶשְׁתֹּנֹתָיו (תהילים קמו ד)

איבד את הצפון
ضل طريق الصواب.

איבד את הראש
فقد عقله. تصرف بدون تفكير.

איזהו גיבור - הכובש את יצרו
الرجولة الحقيقة فى ضبط النفس وكظم الغيظ. وفى سفر الأمثال: טוֹב אֶרֶךְ אַפַּיִם מִגִּבּוֹר וּמֹשֵׁל בְּרוּחוֹ מִלֹּכֵד עִיר (טז לב) قال بعدها حازل: "איזה הוא גיבור--הכובש את יצרו" (אבות ד א).

איזהו חכם - הרואה את הנולד
الحكيم من يتوقع نتيجة عمله (פרקי אבות ב יב)

איזהו עשיר - השמח בחלקו
السعادة لا تقاس بالممتلكات لكن بالشعور بالرضا مما لديك.(אבות ד א).

אילני סרק קולם הולך
من لا يعرف العمل يتحدث ويصنع الضوضاء. אילני סרק الشجرة الغير مثمرة.

אימץ אל לבו
قرَّب اليه بحب (فكرة أو مقترح)

אין אדם דר עם נחש בכפיפה אחת
ليس من الطيب الجلوس فى نفس المكان مع شخص سيئ. (יבמות קיב ב).

אין אדם יוצא מן העולם וחצי תאוותו בידו
طموحات الإنسان تفوق دائماً قدراته (קוהלת רבה פרשה א'.)

אין אדם משים עצמו רשע (אאמע"ר)
لا يوجد إنسان يتهم نفسه بالظلم. "אדם קרוב אצל עצמו ואין אדם משים עצמו רשע" (סנהדרין ט ב).

אין אדם נתפס על צערו
لا يجب الحكم على الانسان وفقاً لأقوال قالها فى ساعة غضب."אין אדם נתפס בשעת צערו" (ב"ב טז ב).

אין בודקים את שיניו של סוס שניתן במתנה
عند الحصول على هدية لا يجب إظهار عيوبها.

אין בלבו עליו
ليس غاضباً عليه ولا يحمل له أى ضغينة "כשם שאין בלבי על בנימין אחי שלא היה במכירתי כך אין בלבי עליכם" (מגילה טז ב)

אין בעל הנס מכיר בניסו
الشخص الذى تحدث له معجزة لا يعترف بها. "אפילו בעל הנס אינו מכיר בנסו" (נידה לא א).

אין ברכה שורה אלא במעשה ידיך
بركة الله تحل فقط على من يعمل بيديه.

אין דבר העומד בפני הרצון
لا شئ يقف أمام قوة الإرادة

אין הבור מתמלא מחולייתו
البئر لا تمتلأ من تلقاء نفسها (دعوة الى العمل)

אין הברכה מצויה אלא בדבר הסמוי מן העין
البركة موجودة فى الشئ الخفى عن الأعين (استعينوا على قضاء حوائجكم بالكتمان) (دارى على شمعتك تأيد – عامية مصرية).

אין הדעת סובלת
الشئ الغير سوى لا يمكن قبوله أو إكماله "ארבעה אין הדעת סובלתן. אלו הן: דל גאה, ועשיר מכחש, וזקן מנאף, ופרנס מתגאה על הציבור בחנם, ויש אומרים אף המגרש את אשתו פעם ראשונה ושניה ומחזירה" (פסחים קיג ב).

אין הכי נמי
كما قلت بالضبط. (آرامية).

אין הנדון דומה לראיה
الدليل الذى استشهدت به لا يمت الى الموضوع الذى يناقش بصلة.

אין הנחתום מעיד על עיסתו
ليس من المقبول أن يمتدح الشخص عمله. وذلك على عكس ما ورد فى التوراة. "עלובה היא העיסה שנחתומה מעיד עליה שהיא רעה" (בראשית רבה, נח)

אין הקומץ משביע את הארי
الاحتياجات تفوق بكثير ما عرض.

אין חבוש מתיר עצמו מבית האסורים
الشخص الذى يتعرض لشدة لا مخرج لها يحتاج الى المساعدة. אדם שכלוא בתוך מצב ללא מוצא זקוק לעזרה כדי לצאת . (ברכות ה ב).

אין חדש תחת השמש
لا جديد تحت الشمس. تعبير ساخر للدلالة على أنه لا أمل فى التغيير. על פי קוהלת: מַה-שֶּׁנַּעֲשָׂה הוּא שֶׁיֵּעָשֶׂה; וְאֵין כָּל-חָדָשׁ תַּחַת הַשָּׁמֶשׁ (א ט).

אין חכם כבעל הניסיון
صاحب الخبرة أفضل من أى شخص آخر.

אין חמור נוהק אלא מתוך כפיפה של חרובים
من فرط الوفرة فان الانسان من الممكن أن يحيد عن الطريق القويم.

אין כוחו אלא בפיו
كل ما يعرفه هو الكلام لكن الفعل لا. (ישעיה מא יד): "משפחת יעקב החלשה כתולעת שאין לה גבורה אלא בפיה".

אין כלי מחזיק ברכה אלא שלום
أفضل وأسلم طريق من خلال السلام.

אין לאל ידו
ليس فى مقدوره. لا يستطيع القيام بشئ.

אין לבכות על חלב שנשפך
لا تبك على اللبن المسكوب. يجب التعايش مع الواقع وعدم الأسف على ما لا يمكن إصلاحه.

אין לו אח ורע
لا نظير له. فريد من نوعه.

אין לו אלוהים
الشخص الذى لا يخشى من أى أحد أو العمل ضد الأخلاق.

אין לו ידיים ורגליים
شيئ لا صلة له بالواقع

אין מביאים ראיה מן השוטים
لا يمكن الاعتماد على قول الأحمق أو على فعله.

אין מלכות נוגעת בחברתה אפילו כמלוא נימה
يجب أن يكون شخص واحد فقط هو المسئول، فلا يجب أن تتوزع المسئولية على أكثر من شخص.

אין מראין לו לאדם אלא מהרהורי לבו
الأحلام التى يراها الانسان تعكس أفكاره.

אין נביא בעירו
لا يحصل الانسان على التقدير المناسب بين أهله.

אין סכין מתחדדת אלא בירך של חברתה
الشخص فى حاجة الى أصدقائه من أجل تحسين دراسته.

אין עשן בלי אש
لا دخان بلا نار. ألأمور المثيرة للشك يجب أن تنبع من أحداث حقيقية.

אין פוצה פה ומצפצף
لا يجرؤ شخص على قول كلمة.

אין קול ואין עונה
لم يجب شخص على هذه الكلمات.

אין רע בלי טוב
لا شر بلا خير. من كل شئ سيئ ممكن استخراج شئ إيجابى (درس مستفاد، عظة). توجد فقرة فى العهد القديم تعبر عن فكرة مشابهة: "רְאֵה נָתַתִּי לְפָנֶיךָ הַיּוֹם אֶת-הַחַיִּים וְאֶת-הַטּוֹב, וְאֶת-הַמָּוֶת וְאֶת-הָרָע (דברים ל טו)

אין שני זרזירים ישנים על דף אחד
(בראשית רבה עה) العصفوران لا ينامان فى نفس المكان. لا يمكن لأمتين أن يحكما فى نفس الوقت. "المركب أم ريسين تغرق " (مثل مصرى).

אין תוכו כברו
داخله يختلف عن ظاهره. هو ليس كما يبدو من شكله الظاهرى. "כל תלמיד שאין תוכו כברו לא יכנס לבית המדרש" (ברכות כח א)،במקור: תלמיד חכם שאינו ירא שמים. וכן וביומא (עב ב).

אינה מחזיקה מים
إدعاء غير راسخ يسهل تفنيده. مثل المصفاه التى لا يمكن حفظ المياه فيها. التعبير عن الإنجليزية حوالى عام 1600:doesn't hold water

אינו דומה שונה פרקו מאה פעמים לשונה פרקו מאה ואחת
كلما نتعلم أكثر يتعمق الفهم أكثر."מי שלמד משהו בפעם המאה ואחת אינו דומה למי שלמד רק מאה פעמים." (חגיגה ט ב)


איסטרא בלגינא
איסטרא בלגינא קיש קיש קריא مثل عن الانسان الذى ليس لديه حكمة كثيرة لكنه يصنع ضوضاء أكبر من الأحكم منه.

איש באמונתו יחיה
هو تجديد لغوى فى السنوات الأخيرة ويرتكز على أقوال النبى حبقوق: הִנֵּה עֻפְּלָה לֹא-יָשְׁרָה נַפְשׁוֹ בּוֹ; וְצַדִּיק בֶּאֱמוּנָתוֹ יִחְיֶה (ב ד) أى أن النبى يعد الصديق أن صدقه سيخرج الى النور وأن إيمانه المستقيم بالله سيمنحه الحياة. التعبير الحديث يستبدل كلمة صديق برجل. ويعبر عن فكرة التعددية والتسامح: حق كل إنسان فى الإيمان بمن يختار طالما لا يضر الآخرين .

אישה נאה דירה נאה וכלים נאים מרחיבים דעתו של אדם
ثلاثة أشياء سبب السعادة والرضا. وهى فى الأصل: "שלשה מרחיבין דעתו של אדם אלו הן דירה נאה ואשה נאה וכלים נאים" (ברכות נז ב).

אכל את הדג המסריח
مثل معروف حول رجل فشل وحاول الفرار من العقاب الذى يستحقه لكنه نال عقابه فى النهاية وكذلك عقاب آخر: أكل سمك فاسد وطرد من المدينة.

אכל בכל פה
أكل بنهم وبشهية مفتوحة.

אכל כדְּבָעֵי
أكل كما يريد (آرامية)

אכל קורצא
وشى، نمَّ، تحدث بشكل سيئ. "וַאֲכַלוּ קַרְצֵיהוֹן דִּי יְהוּדָיֵא" (דניאל ג ח). קורצא (أكدية) – قطعة ، قطعة لحم.

אל יתהלל חוגר כמפתח
لا يجب التباهى بالانجازات التى لم تتحقق بعد. (מלכים א, כ יא)

אל תבטחו בנדיבים
على الإنسان أن يأكل من عمل يده ولا يعتمد على الصدقات. (תהילים קמו ג)

אל תדון את חברך עד שתגיע למקומו
لايجب التسرع فى الحكم على إنسان حتى تصبح فى مكانه. "הלל אומר.. ואל תדון את חברך עד שתגיע למקומו" (אבות ב ה).

אל תסתכל בקנקן אלא במה שיש בו
يجب الحكم على الأمور وفقاً لجوهرها وليس ظاهرها.(פרקי אבות ד כו).

אל תפרוש מן הציבור
يجب على الإنسان أن يكون جزءاً من المجتمع ولا ينعزل عنه. "הלל אומר: אל תפרוש מן הציבור" (אבות ב ה).

אלו ואלו דברי אלוהים חיים
أقوال الطرفين هى تفسير مشروع للتوراة. أى أن الخلاف بين الأحبار (مثل بيت شماى وبيت هلل) هو من أجل الله (עירובין יג ב)

אלוהים שמור אותי מידידיי, מאויביי אשמר בעצמי
اللهم احفظنى من أصدقائى أما أعدائى فأنا كفيل بهم.

אליבא דכולי עלמא
فى رأى الجميع، أمر يعرفه الجميع ويتفق عليه. (آرامية)

אליה וקוץ בה
شيئ طيب لكن به شائبة مزعجة قال الحبر أحا بار حنينا: "אליה וקוץ בה לשארית נחלתו ולא לכל נחלתו". (ראש השנה יז א) و אליה هى إلية الخروف.

אלמלא מוראה של מלכות איש את רעהו חיים בלעו
الدولة والسلطة مهمتان من أجل منع الناس من الإضرار بعضهم ببعض. (עפ"י אבות ג ב)

אם אין אני לי מי לי
الإنسان يجب أن يهتم بنفسه. والعبارة منسوبة لهلل هازاقين (אבות א יג).

אם אין לחם שיאכלו עוגות
تعبير ساخر يدل على الانعزال عن الفقراء. والتعبير منسوب لمارى أنطوانيت S'ils n'ont pas de pain qu'ils mangent de la brioche

אם אין קמח אין תורה
العالم المادى أساس دراسة التوارة والعكس רבי אלעזר בן עזריה אומר: אם אין קמח - אין תורה. אם אין תורה - אין קמח.

אם בארזים נפלה שלהבת, מה יגידו איזובי הקיר
الغرض منها التعبير عن الصدمة من فساد السلطات أو التعبير عن الضعف والاحباط بسبب تصرف غير لائق لشخصية عامة.

אם מוחמד לא יבוא אל ההר, ההר יבוא אל מוחמד
لو لم يأت محمد الى الجبل فإن الجبل سيأتى الى محمد. ظهر هذا التعبير لأول مرة فى كتاب الفيلسوف الإنجليزى فرانسيس بيكون فى عام 1625.

אם לא יועיל לא יזיק
شئ يجب القيام به حتى إن كانت نتائه غير مضمونة.

אמור לי מי חבריך ואומר לך מי אתה
قل لى من صديقك أقول لك من أنت. "المرء على دين خليله".

אמור מעט ועשה הרבה
تكلم قليلاً واعمل كثيراً.

אמירה בעלמא
مجرد كلام بدون نية مسبقة.

אני ואפסי עוד
الشخص الذى يعتقد أنه مهم ويستهزأ بالآخرين.

אני קורא אותך לסדר
دعوة رئيس الجلسة الى التصرف اللائق.

אסיא דמגן במגן - מגן שווי
الطبيب المجانى لا يساوى شيئاً.

אסרו חג
اليوم الذى يلى العيد فى ثلاثة أعياد: المظال والفصح والأسابيع.

אפשר להביא סוס לשוקת אבל אי אפשר להכריח אותו לשתות
هناك حدود لما يمكن فرضه على الآخرين (عن الانجليزية).

אשר יגורתי בא לי
حدث ما خشيت منه

אשרי המאמין
تقال بسخرية على شئ لا يؤمن به الشخص

אשרי יולדתו
تعبير يدل على التباهى والتفاخر بشخص ما وبأفعاله.

את הנעשה אין להשיב
ليست هناك امكانية فى تدارك ما حدث. (اللى انكسر عمره ما يتصلح – مثل مصرى).

ב

באו כשמן בעצמותיו
إستحسن ما سمعه. וַתָּבֹא כַמַּיִם בְּקִרְבּוֹ; וְכַשֶּׁמֶן בְּעַצְמוֹתָיו (תהילים קט יח).

באשר הוא שם
أينما يكون. אַל-תִּירְאִי, כִּי-שָׁמַע אֱלֹהִים אֶל-קוֹל הַנַּעַר בַּאֲשֶׁר הוּא-שָׁם (בראשית כא יז)

בגובה העיניים
حوار أمين وحقيقى غير متعالى.

בדחילו ורחימו
بحذر واحترام. (آرامية).

בדידי הווה עובדא
هذا بالضبط ما حدث لى. (آرامية).

בדמי ימיה
فى منتصف أيامها. فى عز شبابها. "אֲנִי אָמַרְתִּי, בִּדְמִי יָמַי אֵלֵכָה" (ישעיהו לח י)

בדרך שאדם רוצה לילך בה מוליכים אותו
يختار الانسان بنفسه طريقه فى الحياة.

בהן צדק
صيغة حلف. "הין צדק והלא הין בכלל איפה היה אלא לומר לך שיהא הן שלך צדק ולאו שלך צדק" (ב"מ מט א)

בוער בעצמותיו
أمر لا يبعث على الراحة. الرغبة فى تصحيح وضع شخصى أو اجتماعى. וְהָיָה בְלִבִּי כְּאֵשׁ בֹּעֶרֶת, עָצֻר בְּעַצְמֹתָי (ישעיהו כ ט).

בוקי סריקי
تحدث بكلام تافه

בור ללא תחתית
أمر يتطلب تخصيص مستمر للموارد. التشبيه للحفره التى كلما ملأوها بالماء لم تمتلأ.

בור סוד
בור סוד שאינו מאבד טיפה تعبير عن الشخص صاحب الذاكرة القوية ولا ينسى أبداً.

בור ששתית ממנו אל תזרוק בו אבן
لا تكن ناكراً لجميل من ساعدك.

בזכות ולא בחסד
يستحق الانسان ما حصل عليه (من جوائز) بسبب عمله.

בזעיר אנפין
بمعايير صغيرة.

בחדא מחתא
فى نفس واحد. بدون توقف. (آرامية).

בחצי פה
عند التردد فى قول كلمة.

בטל בשישים
مهمل لا أهمية له. من التعبيرات المقاربة له כמו טיפה בים.

בטל מעיקרא
باطل من أساسه.

בטעות יסודו
أمر غير صحيح تم التوصل اليه عن طريق الخطأ. خطأ من أساسه.

ביטל בהבל פיו
نحى جانباً دون التحدث كثير وبدون ذكر السبب.

בימים כתיקונם
فى أوقات عادية طبيعية.

בין הפטיש לסדן
بين المطرقة والسندان. يتعرض لضغط من جانبين متضادين.

בין הרועה והזאב נבקע השה
الضعاف هم الذين يتاذون من صراع الأقوياء. (מדרש תנחומא, שמות וירא ו)

בין כה וכה
على أى حال. على الرغم مما قيل. دون علاقة مباشرة بهذه الأقوال.

בין כסה לעשור
الأيام العشرة التى تقع بين رأس السنة وبين يوم الغفران.

בכה בדמעות שליש
بكى كثيراً جداً.

בכובד ראש
تطرق جدى لأمر أو خطر محتمل.

בכייה לדורות
خطأ يتسبب فى ضرر شديد. أمر يندمون عليه أجيالاً كثيرة.

בכך – סגי
يكفيه هذا.

בכל אדם מתקנא חוץ מבנו ותלמידו
الانسان لا يغار من ابنه أو تلميذه لأنه يريدهما أن يصبحا أفضل منه. (סנהדרין קה ב).

בכל פה
دون تردد، تماماً ومن جميع النواحى.

בלב כבד
بخوف من الآت. تقال عند الموافقة على شئ وليس أمامك خيار آخر، أو لأنه أفضل الأسوأ.

בלי טעם ובלי ריח
بدون سبب. وبدون جمال.

בלי כחל ושרק
وصف للواقع كما هو، بدون كلمات جميلة أو تزيين.

בלילה כל החתולים שחורים
فى الليل كل القطط سوداء. (عن الروسية).

במאי עסקינן?
ما المقصود؟ عن أى وضع الحديث؟ (آرامية)

במופלא ממך אל תדרוש
لا تحاول البحث كثيراً فى الموضوع الذى أخفى عنك عمداً.

במחי יד
مرة واحدة. ضربة واحدة. بسرعة وعدوانية.

במידה שאדם מודד בה מודדין לו
يحصل الانسان على ثوابه أو عقابه وفقاً لعمله.

במלחמה כמו במלחמה
تعبير يبرر تصرفاُ ما نظراً للظروف.

בן פורת יוסף
قديماً: بركة للخصوبة. أما اليوم فتقال ضد الحسد. يبارك يعقوب يوسف قائلاً: בֵּן פֹּרָת יוֹסֵף, בֵּן פֹּרָת עֲלֵי-עָיִן; בָּנוֹת, צָעֲדָה עֲלֵי-שׁוּר (בראשית מט כב).

בנזיד עדשים
بمبلغ زهيد جداً.

בנפול אויבך אל תשמח
لا تشمت فى أعدائك (משלי כד יז)

בנפנופי ידיים
بديل غير ناجح لبرهان علمى أو لإقناع يرتكز على المنطق.

בסיעתא דשמיא
بعون الله ومشيئته. اختصاراً בס"ד. (آرامية).

בעוד מועד
فى الوقت المناسب. قبل أن تضيع الفرصة.

בעידנא דריתחא
من منطلق الغضب فى وقت ثورة المشاعر.

בעין הסערה
فى وسط العاصفة

בעין יפה
بكرم، بسعة صدر.

בעיניים כלות
بحزن وأسى.

בעל המאה הוא בעל הדעה
من لديه المال هو صاحب القرار.

בעל ידי זהב
يجيد العمل بيديه.

בעל עור עבה
غير حساس. لا يبالى بالنقد الذى يوجه اليه.

בעל עור רגיש
حساس للغاية. حساس جداً لأى نقد يوجه له.

בעל שתי ידיים שמאליות
يفشل فى أى عمل يقوم به.

בפה מלא
بثقة تامة دون خوف.

בצל קורתי
فى بيتى. تحت رعايتى. כִּי-עַל-כֵּן בָּאוּ בְּצֵל קֹרָתִי (בראשית יט ח)

בצר לו
فى لحظاته الصعبة. عندما يكون فى أزمة מָעוֹז לָאֶבְיוֹן בַּצַּר-לוֹ (ישעיהו כה ד).

בקצירת האומר
باختصار. بدون إطالة.

בראש ובראשונה
بادئ ذى بدأ. وله صيغة أخرى "בראש וראשונה".

בראש חוצות
فى الخارج، أمام الجميع، فى مكان يراه الجميع.

בראש פתוח
بعقلية متفتحة. على استعداد لقبول ما هو جديد بدون آراء مسبقة.

ברווז עיתונאי
أخبار صحفية غير معروف أساسها.

ברוך שפטרנו
تعبير سعيد يقال عند اجتياز أزمة أو مشكلة. كما يقولها الأب عند بلوغ ابنه سن التكليف 13.

ברומא נהג כרומאי
يجب موائمة تصرفك مع تصرفات الآخرين.

ברור כשמש
واضح كوضوح الشمس. "אלא אם ברור לך הדבר כשמש" (סנהדרין עב א)

ברחל בתך הקטנה
بشكل دقيق عير قابل للشك.

ברי ושמא - ברי עדיף
عند ضرورة الفصل بين أمرين يجب اختيار الشيئ الأفضل الموثوق به.

בריא כמו שור
سليم. صحيح. معاف.

בריש גלי
بشكل معلن. دون الخوف أو الاختباء. (آرامية) أصلها: בראש גלוי.

ברית כרותה לשפתיים
الكلمات لها قوة فأحياناً يقول الانسان أمراً سيئاً فيحدث.

ברכה לבטלה
مجهود بلا فائدة من أجل إحداث تغيير. وهى فى الأصل بركة دينية تذكر فى غير محلها فتأتى بلا فائدة. "אין בתפלה יתירה משום ברכה לבטלה" (רש"י, פסחים ד).

ברקיע השביעי
للدلاة على فرط السعادة.

בשבע עיניים
تفحص شديد دون ترك أى شئ لم يفحص.

בשר מבשרו
جزء لا يتجزأ منه.

בת מלך כבודה פנימה
يجب على المرأة التى من بيت طيب احترام نفسها.

בתוך עמי אני יושבת
تقال على شخص على دراية بما يحدث وليس فى حاجة الى أن يخبروه بما يحدث. בְּתוֹךְ עַמִּי אָנֹכִי יֹשָׁבֶת (מלכים ב, ד יג).

ג

גדיים נעשו תיישים
الصغار أصبحوا كبارا. "גדיים שהנחת נעשו תישים בעלי קרנים" (ברכות סג א)

גזירה שאין הציבור יכול לעמוד בה
قانون لايستطيع الشعب أن ينفذه. "אין גוזרין גזרה על הצבור אלא אם כן רוב צבור יכולין לעמוד בה" (כ"ק עט ב)

גילוי חסד של אמת
إختصاراً: גחש"א. المساعدة فى الإعداد لجنازة الميت دون انتظار مقابل.

גירסא דינקותא
هكذا تعلمت فى صغرى. (آرامية).

גלגל עיניו לשמים
نظر الى السماء ولم يحرك رأسه عنها كنوع من التقوى.

גלה את אוזנו
حكى له أمراً لم يعرفه. أخبره سراً. וַה' גָּלָה אֶת-אֹזֶן שְׁמוּאֵל, יוֹם אֶחָד לִפְנֵי בוֹא-שָׁאוּל (שמואל א, יט טו)

גם אוויל מחריש חכם ייחשב
طالما لم يتحدث الانسان يمكن الاعتقاد أنه حكيم. (משלי יז כח)

גם תרנגול עיוור מוצא גרגר
النجاح مصادفة ممكن أن يكون من نصيب أى شخص.

גמל הוא סוס שתוכנן על ידי ועדה
مثال للقرار الذى يحاول إرضاء جميع الأطراف لكن لم يفلح.

גמל פורח באוויר
أمر ليس له أساس من الواقع. "נשבע על דבר שאי אפשר לו: 'אם לא ראיתי גמל פורח באויר..'" (שבועות כט א)

גמר אומר
أصدر قراراً فظاً. גָּמַר אֹמֶר לְדֹר וָדֹר (תהילים עז ט)

גניבת עין
تقليد اسم أو شكل منتج معروف بشكل مضلل.

גרירת רגליים
التباطوء المتعمد.


ד

דאמרי אנשי
كما يقول الناس.

דבר אל העצים ואל האבנים
التذمر على كلام ليس له فائدة، الى شخص لا يصغى. وهو مكون من مثلين: الأول من أمثال سليمان: וַיְדַבֵּר עַל-הָעֵצִים (מלכים א, ה יג). والثانى من المدراش: "ששפך הקב"ה חמתו על עצים ואבנים ולא על ישראל" (איכה רבה פרשה ד).

דבר דבור על אופניו
إدعاء فى محله ومنطقى مبنى بشكل واضح ومقنع. תַּפּוּחֵי זָהָב בְּמַשְׂכִּיּוֹת כָּסֶף -- דָּבָר דָּבֻר עַל-אָפְנָיו (משלי כה יא).

דברי חכמים בנחת נשמעים
الحكماء يتحدثون بهدوء وبدون تأثر. (קוהלת ט יז.

דברים בעלמא
كلام فى الهواء دون نية التنفيذ. (آرامية).

דברים היוצאים מן הלב נכנסים אל הלב
الانسان الذى يعبر عن مشاعره يؤثر فى المستمع له.

דברים שברומו של עולם
أمور جوهرية تهتم بشئون الفرد والمجتمع. "דברים שעומדים ברומו של עולם ובני אדם מזלזלין בהן" (ברכות ו ב).

דברים של מה בכך
أشياء عديمة الأهمية. ثانوية. "חשבונות של [מלך] ושל מה בכך מותר לחשבן בשבת" (שבת קנ א).

דו שיח של חרשים
حوار الطرشان. شخصان يتحدثان الى بعضهما بدون إصغاء. عن الفرنسية Dialogue de sourd.

דומים כשתי טיפות מים
متشابهان لدرجة لا يمكن التمييز بينهما. عن الروسية Как две капли воды.

דחה בקש
تخلص من شخص ما بذريعة واهية. "קשה בעיניכם שדחיתי את אויבי בקש" (חולין כז ב).

דחה על הסף
أرجأه فوراً بدون مناقشة.

דחק את רגליו
أبعده تدريجياً واستولى على صلاحياته.

די לחכימא ברמיזא (ולשטיא בכורמיזא)
كل لبيب بالاشارة يفهم. وفقاً للمدراش:" מתלא לחכימא ברמיזא לשטיא בכורמיזא: אם זכה אדם הרי שבטא של תורה ואם לאו הרי שבט מלכות". (أرامية).

דיבר דופי
هزَّأ شخص ما وتحدث عنه بشكل غير لائق.

דיבר מהבטן
قال ما فى قلبه ومكنونه.

דין פרוטה כדין מאה
يجب الاهتمام بالأمور الصغيرة كالكبيرة بالضبط. "אמר ריש לקיש: 'שיהא חביב עליך דין של פרוטה כדין של מאה'" (סנהדרין ח א).

דינא דמלכותא – דינא
قانون الدولة ملزم للجميع. (آرامية).

דל שפתיו
أشياء لا يمكن قولها بصوت مرتفع.

דמו בראשו
كل شخص يتحمل مسئولية أعماله. וְהָיָה כֹּל אֲשֶׁר-יֵצֵא מִדַּלְתֵי בֵיתֵךְ הַחוּצָה, דָּמוֹ בְרֹאשׁוֹ (יהושע ב יט).

דע מאין באת ולאן אתה הולך
من المهم أن يعرف الانسان اصوله ويحاول أن يوجه مصيره حسب رغبته. (משנה, אבות ג א)

[ريمه الخاني]

يمكننا القول انها امثال وأقوال عبرية
شكرا لك أستاذ عمرو